Tiếng mõ an ninh ở Nà Trà

Gần 6 năm nay, người dân ở xóm Nà Trà, xã Đồng Thịnh (Định Hóa) đã quen với âm thanh của tiếng mõ an ninh. Mỗi khi tiếng mõ gióng lên là báo hiệu có trộm cắp hoặc trong xóm xảy ra những tình huống khẩn cấp như cháy nhà, gây rối trật tự công cộng… để bà con biết và kịp thời tham gia giải quyết.

Ông Nguyễn Hồng Quân, Bí thư Chi bộ xóm Nà Trà cho biết: Mỗi gia đình treo những chiếc mõ ở nơi thuận lợi để báo động vây bắt tội phạm và đối phó với những tình huống khẩn cấp xảy ra được thực hiện từ năm 2007. Khi ấy tình hình an ninh trật tự ở xóm khá phức tạp. Với đặc thù là khu vực giáp ranh với xã Bảo Cường, lại có trục đường liên xã vừa được trải nhựa chạy qua, đường xá thuận lợi song vì vậy mà nhiều hộ gia đình trong xóm thường xuyên bị trộm gà, "câu" chó. Chưa kể các đối tượng nghiện ở nơi khác cũng "dạt" về đây để hút chích hoặc tụ tập gây mất trật tự. Nhanh chóng ổn định trật tự, đảm bảo an ninh để bà con yên tâm sản xuất là yêu cầu bức thiết.

Qua bàn bạc tại buổi họp Chi bộ, ý tưởng dùng âm thanh của mõ để báo động khi có “biến” của đảng viên Phùng Đức Lự, nguyên là đại tá quân đội về hưu được nhiều người tán thành. Ý tưởng này nhanh chóng trở thành nội dung của Nghị quyết Chi bộ và được triển khai trong toàn xóm. Theo đó, mỗi gia đình trong xóm sẽ làm một chiếc mõ bằng tre hoặc gỗ, có âm thanh vang xa và treo ở vị trí thuận lợi. Khi nhà nào phát hiện có trộm hoặc tình huống khẩn cấp sẽ gõ mõ để thông báo, những gia đình khác nghe được sẽ cùng gõ hưởng ứng để tham gia vây bắt hoặc kịp thời trợ giúp nhau. Để phối hợp hiệu quả, cả xóm được chia thành 4 cụm an ninh có các tổ trưởng phụ trách. Khi có báo động, các thành viên của cụm sẽ được tổ trưởng phân công án ngữ ở khu vực gia đình mình hoặc các ngả đường không cho đối tượng trốn thoát.

Mô hình vừa mới triển khai lập tức đã phát huy hiệu quả. Đó là trường hợp bắt được đối tượng trộm gà của gia đình anh Nông Văn Hòa vào tháng 12-2007. Anh Hòa kể: Khi đó vào khoảng 23 giờ tôi đang ngủ thì nghe tiếng gà kêu bất thường ở ngoài chuồng. Vùng dậy mở cửa nhà thì thấy bóng một kẻ chạy nhanh ra cổng vác theo một bao tải lớn. Vừa hô hoán, tôi vừa gõ mõ liên tục. Chỉ vài giây sau, những gia đình lân cận nghe thấy và cùng gõ mõ, rồi khắp cả đầu làng, cuối xóm tiếng mõ đồng loạt vang lên. Mọi người đều ra khỏi nhà, mang theo đuốc sáng trưng các ngả đường, trên tay ai nấy đều mang theo dụng cụ phòng bị. Tên trộm bị bắt khi đang trốn trong bụi cây cách nhà anh Hòa không xa, cùng với tang vật là một bao tải gà hơn 20 con.

Không chỉ bắt trộm, tiếng mõ an ninh còn giúp nhân dân xóm Nà Trà ứng cứu kịp thời những tình huống khẩn cấp. Điển hình như trường hợp cháy nhà anh Phạm Văn Mão năm 2009. Giữa trưa tháng 6, căn nhà của anh Mão bùng phát ngọn lửa. Vì nhà tranh, vách đất nên ngọn lửa lan ra nhanh chóng. Tiếng mõ tre dồn dập gióng lên thông báo, bà con cả xóm lập tức chạy đến để ứng cứu cho gia đình. Mọi người đã kịp đưa tài sản trong nhà ra ngoài và ngăn không cho lửa cháy lan sang nhà bếp và các công trình phụ. Trưởng xóm Nông Văn Thon cho biết: Chúng tôi quy định, ngoài vấn đề an ninh trật tự, những trường hợp tang ma, hoặc dịch bệnh cũng phải đánh mõ thông báo cho mọi người biết để tương trợ. Mõ đánh ba tiếng dồn là có trộm cắp, đánh nhau hoặc án mạng; đánh một hồi dài là tang ma. Những trường hợp vô cớ đánh mõ làm náo động thôn xóm thì bị xử phạt.

Anh Nguyễn Văn Thông, người dân xóm Nà Trà cho biết: Hiện, toàn bộ 37 gia đình đều thực hiện treo mõ theo quy đinh. Từ khi có mô hình này, tình hình trật tự ở Nà Trà được cải thiện rõ rệt. Các đối tượng có hành vi phạm tội đã e dè khi có ý định gây án tại đây. Những năm gần đây, xóm không còn tình trạng mất trộm hoặc thanh niên tụ tập gây mất trật tự. Năm 2011, xóm Nà Trà được Huyện ủy Định Hóa lựa chọn làm mô hình điểm dân vận khéo thực hiện tự quản về an ninh trật tự. Ông Đoàn Văn Chiến, Trưởng Ban Dân vận Huyện ủy Định Hóa nhận xét: Dùng mõ tre để bảo vệ an ninh thôn xóm là cách làm đơn giản và hiệu quả thiết thực. Chúng tôi sẽ tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm để nhân rộng mô hình này ra các địa phương khác của huyện.