Mô hình quản lý nước sạch tự chảy hiệu quả

Hiện nay, trong khi rất nhiều công trình nước sạch trên địa bàn tỉnh với kinh phí đầu tư cả tỷ đồng nhưng lại không mấy phát huy hiệu quả, thậm chí bỏ không, thì ở xóm Cúc Lùng, xã Phú Đô (Phú Lương) công trình nước sạch tự chảy với nguồn kinh phí đầu tư 220 triệu đồng đang hoạt động khá hiệu quả. Hiện công trình này đang cung cấp nước thường xuyên cho 81 hộ dân trong xóm.

Công trình nước tự chảy ở xóm Cốc Lùng được xây dựng đầu năm 2002, dung tích bể chứa là 40m3. Trong tổng số tiền đầu tư xây dựng, vốn ngân sách Nhà nước là 200 triệu đồng, các hộ dân trong xóm đối ứng mỗi hộ 350 nghìn đồng. Đáng lưu ý, công trình này đã huy động sự tham gia của người dân từ khâu khảo sát, lựa chọn khu vực bể thu nước, đóng góp nhân lực thi công, giám sát việc vận hành và duy tu bảo dưỡng. 

Ông Trần Văn Tâm, Trưởng ban Công tác mặt trận, Tổ trưởng tổ quản lý công trình nước sạch của xóm cho biết: 100% bà con sinh sống trong xóm là dân tộc Sán Chí, đời sống còn khá nhiều khó khăn, nhất là vấn đề nước sinh hoạt. Trước khi có công trình này, bà con thường phải dùng nước giếng khơi hoặc lấy nước từ sông Cầu, đưa lên bể lọc để dùng hằng ngày. Vào mùa khô, có đến 1/3 gia đình trong xóm phải đi xin nước do giếng khơi bị cạn. Công trình nước sạch tự chảy được xây dựng tại xóm, vấn đề thiếu nước sinh hoạt đã được giải quyết. Khỏi phải nói bà con phấn khởi đến thế nào. Do vậy, khi công trình hoàn thành, đưa vào sử dụng, bà con trong xóm đã bảo nhau phải sử dụng nước một cách hợp lý và cùng nhau gìn giữ công trình này.

Để công trình phát huy được hiệu quả như hiện nay, trước khi công trình đưa vào sử dụng, chính quyền địa phương đã tiến hành họp tất cả các hộ dân được hưởng lợi để thống nhất về cách thức quản lý và sử dụng. Đồng thời thành lập tổ quản lý công trình và đề ra quy định về phí sử dụng nước. Theo đó, phí sử dụng nước sạch tự chảy được quy định: 1 nghìn đồng/m3 với 10m3 đầu tiên; 1,5 nghìn đồng/m3 với mức dùng từ 11 đến 20m3 và giá 2 nghìn đồng/m3 với dung tích sử dụng trên 20m3. Tổ quản lý nước được bà con trong xóm bầu gồm 3 người, có nhiệm vụ thu tiền phí sử dụng nước của từng hộ gia đình, thường xuyên phát quang, cọ rửa bể chứa nước và sửa chữa hệ thống đường ống dẫn nước khi có sự cố xảy ra. Theo quy định, tổng tiền phí sử dụng nước của người dân nộp hằng tháng sẽ được trích 20% để duy tu bảo dưỡng công trình, số còn lại để trả công cho tổ quản lý. Ông Trần Văn Tùng, người dân trong xóm cho rằng: Nhờ cách tính giá nước tăng dần theo kiểu bậc thang nên người dân có ý thức sử dụng nước tiết kiệm hơn. Ngoài ra, việc trích tiền phí sử dụng nước để duy trì hoạt động của tổ quản lý, dù không nhiều nhưng cũng phần nào đảm bảo quyền lợi cho họ, chính vì thế đã nâng cao trách nhiệm của họ với công việc được giao. Hiện công trình nước tự chảy ở Cúc Lùng đang cung cấp nước cho 81 hộ, trong tổng số hơn 100 hộ dân của xóm.

Định kỳ 3 tháng một lần, tổ quản lý tiến hành phát dọn khu vực bể thu nước, cọ rửa bể chứa và thay thế cát trong bể lọc nước. Ngoài ra, để đảm bảo nguồn nước tự chảy, cán bộ và Tổ quản lý công trình xóm Cúc Lùng còn thường xuyên vận động người dân trong xóm bảo vệ diện tích rừng phòng hộ và rừng sản xuất khu vực đặt bể thu nước. Những hộ gia đình có diện tích rừng ở khu vực đặt bể thu nước đều tự nguyện giữ nguyên hiện trạng rừng, không khai thác. Nhờ vậy, trong suốt hơn 10 năm qua, công trình nước tự chảy của xóm luôn đảm bảo đủ nước cung cấp cho người dân ngay cả trong mùa khô. Đây được xem là yếu tố đảm bảo tính bền vững của công trình.