Trong hai ngày 17-18/8/2016 tại Hà Nội, Cục Phòng, chống HIV/AIDS phối hợp với Chương trình cứu trợ khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ (PEPFAR) tổ chức Hội thảo kiện toàn cơ sở điều trị HIV/AIDS, kế hoạch mở rộng bảo hiểm y tế (BHYT) và cơ chế tài chính cho thuốc ARV trong khám bệnh, chữa bệnh HIV/AIDS
Việt Nam hiện có khoảng 256.000 người nhiễm HIV hiện còn sống trong đó có 230.000 người nhiễm HIV đã được phát hiện đang còn sống. Tuy nhiên mới chỉ có khoảng 110.000 người nhiễm HIV được điều trị ARV, tức là mới chỉ đạt khoảng 46%. Với mục tiêu Việt Nam cam kết 90% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị ARV thì dự kiến đến năm 2020 có khoảng 210.000 người cần được điều trị ARV. Từ năm 2018, hầu hết các dự án quốc tế sẽ dừng hỗ trợ thuốc ARV do vậy sẽ dẫn đến thiếu hụt ngân sách rất lớn cho điều trị HIV/AIDS. Để đáp ứng với những thiếu hụt này Chính phủ có chủ trương “Chuyển dần nhiệm vụ điều trị HIV/AIDS từ các chương trình, dự án sáng nhiệm vụ của Quỹ BHYT”.
Lộ trình cắt giảm kinh phí của PEPFAR cho thuốc ARV là 40% vào năm 2017 và cắt hoàn toàn (100%) vào năm 2018; Quỹ Toàn cầu Phòng, chống HIV/AIDS chưa cam kết hỗ trợ sau năm 2017; trong khi ngân sách trong nước rất hạn chế cho phòng, chống HIV/AIDS. Để ứng phó với sự thiếu hụt ngân sách này, đặc biệt cho công tác điều trị HIV/AIDS, Chính phủ đã có chỉ đạo: “Chuyển dần nhiệm vụ điều trị người nhiễm HIV/AIDS từ các chương trình, dự án sang nhiệm vụ của Quỹ BHYT”. Muốn vậy, các cơ sở điều trị HIV/AIDS phải đáp ứng được các điều kiện để hợp đồng khám, chữa bệnh với BHYT và người nhiễm phải có thẻ BHYT. Đây là hai điều kiện cần và đủ để thực hiện chủ trương chuyển đổi nguồn lực điều trị HIV/AIDS.
Nhưng thực tế, trong 349 cơ sở điều trị HIV/AIDS hiện nay, phần lớn chưa đủ điều kiện để ký hợp đồng KCB cho người nhiễm HIV với BHXH, do mô hình tổ chức, nhân lực và cơ chế quản lý, cung ứng thuốc ARV chưa thuận lợi. Đồng thời số người nhiễm HIV có thẻ BHYT chiếm tỷ lệ thấp, chừng 30 - 50% tùy từng địa phươngTuy nhiên hầu hết các cơ sở điều trị HIV/AIDS hiện nay chưa thể chi trả việc điều trị HIV/AIDS qua quỹ BHYT do nhiều nguyên nhân khác nhau như các đơn vị đó chưa có hợp đồng khám chữa bệnh BHYT, các cơ sở điều trị HIV/AIDS đang hoạt động theo dự án hoặc độc lập chưa kết nối vào hệ thống khám chữa bệnh chung của bệnh viện .. Theo TS. Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDSTS, các địa phương cần xác định phương án kiện toàn các cơ sở điều trị HIV/AIDS, xây dựng được kế hoạch và có thể tổ chức thực hiện được khám chữa bệnh cho người nhiễm HIV và chi trả qua Quỹ BHYT từ năm 2017.
