Hiện nay, nhiều cha mẹ khi thấy con sốt, ho, chảy mũi đều tự mua thuốc kháng sinh cho con uống. Việc mua kháng sinh dễ dàng, sử dụng tràn lan, không cần đơn của bác sĩ… là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của một số loại vi khuẩn kháng hầu hết các loại kháng sinh hiện có.
Kháng sinh là thuốc để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, do đó chỉ cho trẻ dùng kháng sinh khi có các bằng chứng cho thấy trẻ mắc bệnh do vi khuẩn gây nên. Khi dùng kháng sinh cho trẻ cần phải theo nguyên tắc dùng đúng liều, đúng cách và lựa chọn kháng sinh an toàn. Các trường hợp trẻ viêm đường hô hấp nhưng nếu do vi rút thì việc sử dụng kháng sinh hoàn toàn không hiệu quả.
Cụ thể, trẻ mắc bệnh do vi khuẩn thường sốt cao, da xanh tái, mệt mỏi, ăn kém, không chịu chơi ngay cả khi đỡ sốt. Có thể nhìn thấy các ổ nhiễm khuẩn gây sưng, nóng, đỏ, đau, có mủ như: Mụn nhọt trên da, viêm cơ, áp xe cơ, viêm họng mủ, viêm tai có mủ, hoặc trong các bệnh do vi rút nhưng có bội nhiễm thêm vi khuẩn như nhiễm trùng da sau khi mắc thủy đậu… Ngoài ra, các trường hợp viêm đường hô hấp, nhiễm trùng tiết niệu… có bằng chứng nhiễm vi khuẩn. Các bằng chứng nhiễm khuẩn có thể xác định được khi làm một số xét nghiệm đơn giản mà hầu hết các phòng khám và y tế cơ sở có thể làm được. Chụp X-quang phổi cũng có thể nhận định được tình trạng viêm phổi do vi khuẩn hay vi rút.
Khi đã xác định được bằng chứng nhiễm khuẩn, các bác sỹ sẽ dựa vào lứa tuổi, vị trí nhiễm trùng mà lựa chọn một loại kháng sinh có độ đặc hiệu cao, không nên kết hợp nhiều loại kháng sinh. Do vậy, khi mua thuốc cho trẻ không nên tự ý đổi loại kháng sinh (thành phần), mà nên mua thuốc đúng thành phần đã được kê đơn và dùng đúng theo đơn. Nếu lần sau trẻ ốm thì không nên dùng lại đơn thuốc cũ, vì có thể trẻ mắc bệnh do loại vi khuẩn khác, bệnh khác, mặc dù có thể có một số triệu chứng giống lần trước.
Ở trẻ em Việt Nam, trong số các nguyên nhân gây sốt chủ yếu là viêm đường hô hấp trên do vi rút bao gồm: Viêm mũi họng cấp do vi rút, sốt vi rút, viêm tiểu phế quản do vi rút… Các trường hợp này có thể trẻ sốt cao, ho, chảy nước mũi trong, có thể mệt mỏi khi sốt cao nhưng khi dùng thuốc hạ sốt thì trẻ đỡ sốt và tỉnh táo, chơi ngoan như ngày thường. Sốt do nhiễm vi rút thường cao nhất vào ngày thứ 2, thứ 3, sau đó nhiệt độ giảm dần, cơn sốt thưa dần, trẻ bình phục và kháng sinh không có tác dụng. Mặt khác, cơ thể trẻ còn non nớt, chức năng các cơ quan như gan, thận còn chưa hoàn thiện, trong khi đó các thuốc sử dụng đều thải qua gan, thận, nên khi dùng nhiều loại thuốc thì có thể gây ảnh hưởng xấu, suy giảm chức năng các cơ quan này.
Để đảm bảo sức khỏe cho trẻ em, khi thấy có biểu hiện bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám tại các cơ sở y tế, bác sỹ chuyên khoa để được tư vấn, chăm sóc và điều trị, qua đó đảm bảo an toàn cho trẻ, giảm được chi phí điều trị, đồng thời tránh được các trường hợp xấu có thể xảy ra do tự ý dùng kháng sinh không theo đơn của bác sĩ.