Nhận xét về sự kiện Việt Nam được bầu làm Ủy viên không thường trực HÐBA nhiệm kỳ 2008-2009, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm khẳng định: “Đây là sự kiện chính trị đối ngoại lớn nhất của Việt Nam trong năm 2007”.
- Việc Việt Nam được bầu làm Ủy viên không thường trực HÐBA là sự kiện chính trị đối ngoại lớn nhất của đất nước ta trong năm 2007, đánh dấu một thành tựu quan trọng nữa trong chính sách ngoại giao rộng mở, tích cực và chủ động tham gia các công việc quốc tế. Sự kiện này cũng cho thấy cộng đồng quốc tế đánh giá cao những thành tựu to lớn của công cuộc đổi mới được tiến hành tại Việt Nam hơn 20 năm qua và tin tưởng vào khả năng đảm nhiệm một vai trò quốc tế mới của Việt Nam.
Là thành viên HÐBA, Việt Nam có điều kiện đưa các mối quan hệ quốc tế đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả. Lần đầu tiên trong lịch sử, Việt Nam có tiếng nói có trọng lượng về các vấn đề liên quan tới hòa bình và an ninh quốc tế - điều mà chúng ta không thể có được chỉ cách đây 20 năm. Việt Nam sẽ được biết đến trên thế giới trên vị thế là một chủ thể tích cực trong quan hệ quốc tế.
Ngay sau khi chúng ta giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức được tầm quan trọng của LHQ trong đời sống chính trị thế giới và đã gửi thư tới các thành viên thường trực của HÐBA bày tỏ mong muốn gia nhập tổ chức này. Ðến hôm nay, chúng ta tự hào đã thực hiện được ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Việt Nam đã có vị thế trong đời sống chính trị thế giới, có thể cùng với các cường quốc năm châu thảo luận và quyết định các vấn đề trọng đại liên quan đến chiến tranh và hoà bình trên thế giới.
- Xin Phó Thủ tướng cho biết nước ta đã có những chuẩn bị gì, đặc biệt trong việc đổi mới hoạt động của Phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam tại LHQ, để có thể thực hiện tốt vai trò mới này?
- Việc chuẩn bị tham gia HÐBA bắt đầu từ năm 1997 khi chúng ta ứng cử vào vị trí Ủy viên không thường trực của HÐBA nhiệm kỳ 2008-2009. Tháng 10-2006, Nhóm các nước châu Á nhất trí đề cử Việt Nam là ứng cử viên của châu lục này vào HÐBA và ngày 17-10 vừa qua Việt Nam đã chính thức được bầu vào HÐBA với số phiếu cao.
Trong mười năm qua, việc chuẩn bị cho vai trò quốc tế mới được tiến hành khẩn trương trên nhiều hướng, từ vận động sự ủng hộ quốc tế tới tổ chức nghiên cứu, khảo sát kinh nghiệm một số nước đã là thành viên HÐBA, đào tạo cán bộ. Việc ứng cử vào HÐBA được tiến hành trong bối cảnh chúng ta đẩy mạnh hội nhập quốc tế qua việc gia nhập ASEAN (1995), gia nhập WTO (1995-2007), tham gia tiến trình ASEM (1996), tham gia Hội đồng Kinh tế - Xã hội của LHQ (1997), gia nhập APEC (1998).
Phái đoàn Thường trực Việt Nam tại LHQ đã được bổ sung nhiều cán bộ được đào tạo bài bản và có kinh nghiệm hoạt động đa phương. Cơ chế hoạt động và báo cáo của Phái đoàn được điều chỉnh để việc phối hợp giữa New York và Hà Nội được nhanh chóng và hiệu quả. Trong nước cũng thành lập một bộ phận chuyên trách để kịp thời xử lý mọi vấn đề phát sinh trong quá trình hoạt động của HÐBA.
- Xin Phó Thủ tướng cho biết những định hướng lớn chỉ đạo hoạt động cũng như các ứng xử của nước ta tại LHQ trong nhiệm kỳ nước ta là Ủy viên không thường trực HÐBA?
- Việc tham gia HÐBA là cụ thể hóa chủ trương của Ðảng được đề ra từ Ðại hội VIII là "hợp tác nhiều mặt, song phương và đa phương với các nước, các tổ chức quốc tế" và đường lối đối ngoại đề ra tại Ðại hội X là "mở rộng quan hệ đối ngoại, giữ vững môi trường hòa bình và ổn định, tạo thuận lợi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".
Trong vai trò mới này, chúng ta sẽ tranh thủ cơ chế HÐBA để bảo vệ lợi ích quốc gia, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định phục vụ phát triển. Việc xem xét và quyết định các vấn đề được đưa ra tại HÐBA phải dựa trên nguyên tắc độc lập, tự chủ; đặt lợi ích dân tộc lên hàng đầu; tuân thủ luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ; tôn trọng và bảo vệ các lợi ích hợp pháp và chính đáng của các bên liên quan. Là một đại diện của châu Á tại HÐBA, Việt Nam sẽ thể hiện vai trò của một đại diện có trách nhiệm trong việc bảo đảm an ninh, hòa bình và ổn định tại châu Á và trên toàn thế giới.
- Xin Phó Thủ tướng cho biết trong nhiệm kỳ tham gia HÐBA, chúng ta cần làm gì để vừa khẳng định khả năng của Việt Nam tham gia vào việc xử lý các vấn đề thế giới vừa nâng cao và bảo vệ được các lợi ích chính đáng của nước ta và các nước bạn bè trong tiến trình phát triển chung của thế giới?
- Là một dân tộc đã trải qua nhiều thập kỷ đấu tranh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và tạo dựng một môi trường hòa bình cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, Việt Nam hiểu cái giá của hòa bình và an ninh cho phát triển. Vì thế, chúng ta luôn phấn đấu cho một thế giới hòa bình và thúc đẩy mạnh mẽ việc xây dựng các mối quan hệ quốc tế công bằng, lành mạnh dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế và các nguyên tắc của Hiến chương LHQ. Việc Việt Nam được bầu vào HÐBA đã chứng minh sự tin cậy của cộng đồng quốc tế vào khả năng cũng như kinh nghiệm của Việt Nam trong việc tham gia xử lý các vấn đề an ninh và hòa bình.
Trong nhiệm kỳ tham gia HÐBA, Việt Nam có cơ hội khẳng định lập trường nhất quán của Việt Nam về việc giải quyết tranh chấp, xung đột bằng con đường hòa bình, dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế và các nguyên tắc của Hiến chương LHQ và bảo đảm các quyền dân tộc cơ bản. Cùng với các nước, chúng ta sẽ thúc đẩy LHQ thông qua các nghị quyết, quyết định và các biện pháp cụ thể nhằm phát huy vai trò của LHQ; chống chạy đua vũ trang, giải trừ quân bị; ngăn ngừa và giải quyết các xung đột quốc tế; bảo vệ độc lập và quyền tự quyết của các dân tộc; cải thiện môi trường kinh tế quốc tế; phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và bảo đảm quyền con người. Chúng ta đang hoàn tất quá trình chuẩn bị liên quan việc tham gia một cách có hiệu quả vào hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ phù hợp với điều kiện và khả năng của chúng ta.
- Trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng!
