Nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã cùng tập thể lãnh đạo thời kỳ đổi mới đề xuất, tổ chức thực hiện nhiều quyết sách lớn. Suốt đời vì một chữ Dân. Nhiều chuyên gia, học giả đã gắn liền sự nghiệp của ông với hai chữ đổi mới.
GS. Đặng Phong, nhà sử học kinh tế đã dành cho báo giới cuộc trao đổi về một số đóng góp của nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt trong công cuộc đổi mới.
Cứu giá lúa, cứu sản xuất
Là người nghiên cứu lịch sử kinh tế, ông thấy vai trò của ông Võ Văn Kiệt trong tổ chức lại kinh tế miền
Sau thống nhất, Sài Gòn bị kéo vào guồng máy kinh tế tập trung. Đến mùa thu hoạch, đồng lúa miền
Bí thư Thành ủy Tp.HCM Võ Văn Kiệt khi ấy chỉ đạo Công ty Lương thực Thành phố thu mua lúa của dân theo giá tương xứng, cứu đói cho thành phố.
Ủy ban Vật giá bèn “kiện” lên Trung ương rằng ông Kiệt phá rào. Bà Ba Thi - Giám đốc Công ty Lương thực Thành phố bị triệu ra kiểm điểm. Thế nhưng sau khi ông Kiệt ra báo cáo, thuyết phục, Tổng bí thư Lê Duẩn ủng hộ. Giá thu mua lương thực cả nước nhờ đó được điều chỉnh lên gần với giá trị thực.
Sau vụ đó, đến lượt Xí nghiệp Dệt Thành Công thiếu vật tư, đình trệ sản xuất. Nhà nước không lo nổi chuyện cung ứng vật tư, nguyên liệu cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp thì không có ngoại tệ, trong khi Ngân hàng Ngoại thương thừa Đô la trong két lại không được tự ý cho vay. Nhiều ngành khác cũng đình đốn.
Ông Kiệt đã chỉ đạo ngân hàng phải cho vay và yêu cầu doanh nghiệp phải trả được nợ. Nút thắt được gỡ, doanh nghiệp nhập nguyên liệu về sản xuất, có hàng hóa phục vụ dân, có lãi dư trả nợ.
Đổi mới ngân hàng và xuất khẩu gạo
Trong hơn tám năm làm Phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, ông Võ Văn Kiệt có những quyết sách kinh tế nào đáng chú ý?
Đầu tiên là cải cách hệ thống kế hoạch, dần dần thừa nhận quyền tự chủ của xí nghiệp quốc doanh, của địa phương.
Sau đó là việc tổ chức lại hệ thống ngân hàng. Với sự tham vấn của các chuyên gia kinh tế có kinh nghiệm, ông Kiệt đã thành công trong chuyển đổi hệ thống ngân hàng nhà nước. Từ đó các ngân hàng thương mại quốc doanh mới thực sự có sức sống. Rồi tỷ giá ngoại tệ được đẩy lên sát giá thị trường, mở cửa thu hút kiều hối... Ông cũng là người ký ban hành Quyết định 217 trao quyền tự chủ cho xí nghiệp quốc doanh...
Đại hội 6 năm 1986, ông Kiệt chịu trách nhiệm thiết kế ba chương trình kinh tế lớn: phát triển sản xuất lương thực, chấm dứt chủ trương công nghiệp nặng đi trước; sản xuất hàng tiêu dùng; sản xuất hàng xuất khẩu. Ba chương trình được thúc đẩy đồng bộ, quyết liệt làm thay đổi cục diện kinh tế. Đến 1989, từ một nước thiếu ăn, lần đầu tiên ta xuất khẩu gạo.
Ngay việc xuất khẩu gạo cũng là quyết định táo bạo. Trong nước thừa gạo nhưng xí nghiệp nhà nước không đủ tiền thu mua. Ông Kiệt ký cho phép Giám đốc Vietcombank vay ngoại tệ, nhập vàng về bán cho dân lấy tiền mua gạo xuất khẩu.
Tự tin hội nhập
Năm 1991, ông Võ Văn Kiệt được giao trọng trách Thủ tướng Chính phủ. Ông Kiệt đã tiếp tục triển khai tầm nhìn cải cách ra sao, thưa ông?
Với thành quả ban đầu của quá trình đổi mới, trung ương tự tin hơn trong mở cửa với bên ngoài. Và trên cương vị Thủ tướng, ông Kiệt có được vị thế ngoại giao để đặt quan hệ chính thức với nguyên thủ các quốc gia, đầu tiên là các nước trong khối ASEAN.
Đột phá là quan hệ với Thái Lan. Rồi đến
Dưới nhiệm kỳ của Thủ tướng Võ Văn Kiệt, nhiều văn bản pháp luật làm khung khổ pháp lý cho kinh tế thị trường đã được ban hành. Từ những đóng góp của ông trong việc thực hiện công cuộc đổi mới, nhiều chuyên gia, học giả đã gắn liền sự nghiệp của ông với hai chữ đổi mới.
