Biển Đông – một nội dung chính của Hội nghị Cấp cao ASEAN

Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 22 sẽ diễn ra tại Brunei trong 2 ngày (từ ngày 24 - 25/4/2013). Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam sẽ tham dự hội nghị này.  Trước thềm Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh đã trả lời phỏng vấn báo chí về nội dung của Hội nghị.

Phóng viên: Xin Thứ trưởng cho biết nội dung chính của Hội nghị Cấp cao ASEAN 22 sẽ diễn ra tại Brunei ngày 24 - 25/4/2013 tới?

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Hội nghị Cấp cao ASEAN 22 là hội nghị đầu tiên trong năm 2013, năm Chủ tịch ASEAN của Brunei.

Dự kiến Hội nghị này sẽ bàn về những định hướng ưu tiên trong năm 2013 của ASEAN cũng như bàn về những biện pháp hợp tác theo chủ đề do Brunei đề xuất “ASEAN - người dân và tương lai của chúng ta”. Các nội dung gồm: Định hướng ưu tiên của ASEAN trong năm 2013 và định hướng tương lai cho ASEAN từ nay đến 2015 và sau 2015; Tập trung vào trọng tâm ưu tiên là làm sao đẩy nhanh xây dựng cộng đồng ASEAN tới năm 2015; Làm thế nào để phát huy được vai trò chủ đạo trung tâm của ASEAN trong các vấn đề quan trọng của khu vực và cấu trúc khu vực đang định hình. Và cuối cùng, các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ bàn về các vấn đề khu vực cùng quan tâm.

Phóng viên: Vậy, Thứ trưởng đánh giá như thế nào về sự tham gia của Việt Nam cũng như dự kiến sẽ có đóng góp cho quá trình đoàn kết, ổn định và phát triển của ASEAN?

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Việt Nam rất coi trọng ASEAN và coi trọng một ASEAN đoàn kết, vững mạnh, liên kết hướng tới cộng đồng và phát huy được vai trò trung tâm trong các vấn đề quan trọng của khu vực. Đây là ưu tiên chiến lược của Việt Nam, cho nên chúng ta đã chủ động, tham gia một cách tích cực và có trách nhiệm vào những công việc chung của ASEAN. Việt Nam ủng hộ những mục tiêu của ASEAN, đó là xây dựng cộng đồng đoàn kết, phát huy những vai trò chủ đạo của ASEAN để gắn kết và khuyến khích được các đối tác cùng tham gia xây dựng môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực. Đồng thời tăng cường quan hệ của ASEAN với các nước đối tác.

Việt Nam hỗ trợ ASEAN xây dựng cộng đồng cũng như hợp tác trong việc ứng phó với các thách thức đang diễn ra như: biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh và phòng chống các tội phạm xuyên quốc gia…

 Phóng viên: Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN diễn ra tại Brunei trong các ngày 10 và 11/4/2013 vừa qua, đã nhất trí trình lên Hội nghị Cấp cao ASEAN 22 những định hướng ưu tiên chung cho ASEAN. Trong đó có việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng Cộng đồng ASEAN và việc tranh thủ sự hỗ trợ của các đối tác cho tiến trình xây dựng cộng đồng. Xin Thứ trưởng cho biết rõ hơn về nội dung này?

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: ASEAN đã có một lộ trình xây dựng cộng đồng một cách toàn diện tổng thể trên các lĩnh vực, đặc biệt là trên 3 trụ cột chính: Chính trị - an ninh, Kinh tế và văn hóa xã hội từ nay đến năm 2015. Chính vì vậy, ASEAN tranh thủ các nước đối tác ở cả 3 trụ cột trên. Trước hết, khuyến khích sự tham gia của đối tác và hợp tác khu vực, và đóng góp một cách tích cực vào việc củng cố và duy trì môi trường hòa bình, ổn định an ninh và hợp tác phát triển khu vực. Thứ 2, ASEAN sẽ thúc đẩy, phối hợp cùng với các đối tác để xây dựng, chia sẻ về ứng xử chuẩn mực, đặc biệt là xây dựng các thỏa thuận hợp tác và các hiệp ước để có thể bảo đảm được hòa bình ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực.

Trong xây dựng cộng đồng ASEAN, có việc đẩy mạnh liên kết kinh tế trong trụ cột kinh tế của ASEAN. Để đạt được tiêu chí và chỉ tiêu về mặt liên kết kinh tế từ nay đến 2015, ASEAN cần sự giúp đỡ cả về nguồn lực lẫn kinh nghiệm của các nước đối tác. Và trong liên kết kinh tế, ASEAN cũng ưu tiên việc kết nối ASEAN để từ đó mở rộng kết nối ra khu vực Đông Nam Á. Kết nối ASEAN bao gồm 3 lĩnh vực chính: cơ sở hạ tầng, chính sách và người dân. Trên cả 3 lĩnh vực này, ASEAN đều rất tranh thủ sự giúp đỡ của các đối tác. Thứ 3, trong lĩnh vực hợp tác ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống như: biến đổi khí hậu, thiên tai dịch bệnh hay là phòng chống tội phạm quốc gia... ASEAN có nỗ lực của mình nhưng cũng rất cần sự hợp tác chung của khu vực, của quốc tế, đặc biệt là các đối tác.

Điểm cuối cùng và cũng là thế mạnh của ASEAN, trong thời gian qua, với vai trò chủ động của ASEAN, ASEAN đã xây dựng được một mạng lưới các diễn đàn và các khuôn khổ hợp tác trong khu vực. ASEAN cần phải tham vấn hơn nữa với các đối tác, chủ động đưa ra được đề xuất ưu tiên vừa phù hợp với những lợi ích của ASEAN vừa tranh thủ được các đối tác…

Phóng viên: Bên cạnh mục tiêu xây dựng cộng đồng, trong năm nay, ASEAN tiếp tục đề cao tăng cường đoàn kết và phát huy vai trò chủ đạo của Hiệp hội trong xử lý các vấn đề quan trọng liên quan đến hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển ở khu vực. Theo Thứ trưởng, ASEAN cần phải làm gì để thực hiện mục tiêu này?.

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Như tôi đã đề cập ở phần trên, môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển là vấn đề quan trọng đối với ASEAN.

ASEAN đã phát huy rất tích cực vai trò của mình trong các vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh và hợp tác phát triển trong khu vực. Để làm được điều đó, ASEAN cần 2 yếu tố: chủ động và đoàn kết. Một là, ASEAN phải dựa trên những thành tựu, đóng góp tích cực mà mình đã có và tiếp tục phát huy thêm, đặc biệt trong việc xây dựng và đề xuất được những chương trình nghị sự và lĩnh vực ưu tiên chung của toàn khu vực. Để làm được điều này, ASEAN phải chủ động tham vấn các nước thành viên trong ASEAN. Từ đó tham vấn các nước đối tác, để xây dựng nội dung, mục tiêu chung của cả khu vực để chung tay đóng góp.

Thứ hai, ASEAN phải tiếp tục phối hợp với các đối tác xây dựng chuẩn mực ứng xử khu vực, đồng thời xây dựng các cơ chế đảm bảo thực hiện được những cam kết đã được thỏa thuận, chuẩn mực ứng xử được thỏa thuận nhằm đóng góp vào việc củng cố, phát huy môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển.

Thứ ba, ASEAN đã có một loạt hệ thống các tổ chức, các khuôn khổ hợp tác trong khu vực, đây là nơi ASEAN cần tiếp tục thúc đẩy hơn nữa việc hợp tác với các đối tác, đặc biệt là xác định những lĩnh vực ưu tiên. Điểm nữa là để phát huy đoàn kết, chắc chắn ASEAN phải dựa trên các mục tiêu nguyên tắc của Hiến chương, đồng thời phải làm đúng phương thức làm việc của ASEAN, thể hiện chính ở chỗ tham vấn một cách rộng rãi, sâu rộng và đồng thuận. Trong quá trình trao đổi, ngay trong nội bộ ASEAN không phải lúc nào cũng có được những đồng nhất về quan điểm do đặc thù của các nước, nhưng qua tham vấn và đồng thuận, người ta sẽ xác định được lợi ích ưu tiên, có thể xâu chuỗi với nhau, từ đó có các quyết sách về mặt chính trị.

** Phóng viên: Trong các mục tiêu hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực, một vấn đề đang được dư luận rất quan tâm hiện nay là những tranh chấp tại Biển Đông. Vậy các nhà lãnh đạo ASEAN dự kiến sẽ đưa ra thảo luận vấn đề này như thế nào tại Hội nghị Cấp cao lần này, thưa ông?

Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Làm thế nào để đảm bảo được môi trường hòa bình, ổn định, an ninh trong đó có an ninh, an toàn hàng hải trên Biển Đông không những là quan tâm chung mà cũng là lợi ích của ASEAN và của tất cả các nước trong khu vực. Thời gian gần đây, vấn đề Biển Đông có những diễn biến phức tạp và thậm chí có chiều hướng gia tăng. Do đó, chúng tôi cho rằng, tại Hội nghị Cấp cao tới, các nhà lãnh đạo ASEAN chắc chắn sẽ bàn để làm sao bảo đảm những biện pháp ổn định môi trường hòa bình, bảo đảm an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông. Đây là mục tiêu rất cao.

Dự kiến, các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ cho ý kiến chỉ đạo về phương hướng và mục tiêu chung, đồng thời sẽ tiếp tục phấn đấu trong thời gian tới để đạt được mục tiêu chung này. Tôi cho rằng, những mục tiêu mà ASEAN đã đạt được thỏa thuận, cần phải được phát huy, là phải bảo đảm các nỗ lực xây dựng lòng tin, thực hiện kiềm chế, không làm gì phức tạp thêm tình hình.

Thứ hai, phải đề cao, đồng thời bảo đảm thực hiện một cách hiệu quả những cam kết, thỏa thuận đã có liên quan đến vấn đề Biển Đông, trong đó có Tuyên bố của ASEAN về 6 nguyên tắc liên quan đến Biển Đông cũng như Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và tuyên bố của Hội nghị Cấp cao ASEAN – Trung Quốc trong dịp kỷ niệm 10 năm DOC, trong đó rất nhiều nguyên tắc chung đã được đề ra. Đó là phải kiềm chế, giải quyết một cách hòa bình các tranh chấp; Tuân thủ Luật pháp quốc tế và công ước luật biển; xây dựng lòng tin và không làm phức tạp thêm tình hình, và việc cấp thiết trong tình hình hiện nay là phải làm sao xây dựng được Bộ quy tắc ứng xử về Biển Đông COC.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!