Trải qua 60 năm xây dựng và trưởng thành, ngành quản lý Nhà nước (QLNN) về tôn giáo đã có nhiều đóng góp tích cực và xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Ghi nhận những cố gắng, đóng góp to lớn và khẳng định vai trò, vị trí của Ngành, ngày 27-5-2005, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 445/QĐ-TTg lấy ngày 2-8 hằng năm là Ngày truyền thống ngành QLNN về tôn giáo.
Để đáp ứng yêu cầu QLNN đối với hoạt động tôn giáo, năm 1992, UBND tỉnh Bắc Thái (cũ) đã có Quyết định số 217/QĐ-UB thành lập Ban Tôn giáo tỉnh. Năm 1997, UBND tỉnh Thái Nguyên có Quyết định số 1296/QĐ-UB về việc thành lập Ban Tôn giáo tỉnh. Ngày 7-7-2010, UBND tỉnh có Quyết định số 1559/QĐ-UBND thành lập Ban Tôn giáo tỉnh trực thuộc Sở Nội vụ. Từ tháng 6-2012 đến nay, Ban Tôn giáo tỉnh là cơ quan trực thuộc Sở Nội vụ, có 1 Phòng Nghiệp vụ và 1 Phòng Hành chính - Tổng hợp với 12 cán bộ, công chức. Ở cấp huyện, phòng nội vụ đã phân công 1 cán bộ lãnh đạo phòng và 1 chuyên viên phụ trách công tác tôn giáo. Ở cấp xã phân công 1 đồng chí phó chủ tịch UBND, 1 cán bộ phụ trách công tác tôn giáo. Nhìn chung đội ngũ cán bộ làm công tác QLNN về tôn giáo các cấp hiện nay đã từng bước củng cố, kiện toàn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Trải qua các thời kỳ phát triển, gắn với những nhiệm vụ chính trị của Ngành, công tác QLNN về tôn giáo trên địa bàn tỉnh luôn được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Ban Tôn giáo Chính phủ, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh. Đội ngũ cán bộ làm công tác QLNN về tôn giáo đã cố gắng, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Thực hiện sự chỉ đạo của UBND tỉnh, từ khi Pháp lệnh Tín ngưỡng ra đời đến nay, Ban Tôn giáo tỉnh đã phối hợp với UBND các cấp và các ngành liên quan tổ chức 32 hội nghị tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cho gần 8.500 lượt chức sắc, chức việc, tín đồ tôn giáo; 1 lớp bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho 106 chức sắc, chức việc tôn giáo; tổ chức 21 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ công tác QLNN về tôn giáo và 23 hội nghị tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cho hàng nghìn lượt cán bộ làm công tác tôn giáo trên địa bàn tỉnh.
Bên cạnh đó, Ban Tôn giáo đã chủ động, kịp thời phối hợp với UBND cấp huyện và các ngành chức năng tham mưu với UBND tỉnh chấp thuận các đề nghị chính đáng, hợp pháp, đúng quy định pháp luật của các tôn giáo, như: Tổ chức đại hội, hội nghị, các cuộc lễ ngoài chương trình đăng ký; tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo thực hiện việc phong chức, phong phẩm chức sắc tôn giáo, xây dựng, sửa chữa cơ sở thờ tự; giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các cơ sở tôn giáo; hướng dẫn phòng nội vụ cấp huyện giải quyết tốt các vấn đề liên quan đến tôn giáo tại địa phương... Để mối quan hệ ngày càng gắn bó hơn, nhân dịp những ngày lễ trọng của các tôn giáo, ngày Tết cổ truyền của dân tộc, Ban Tôn giáo tỉnh tham mưu với UBND tỉnh tổ chức đoàn đại biểu đến thăm hỏi, chúc mừng các chức sắc, chức việc, tín đồ tôn giáo; tổ chức gặp mặt các chức sắc tôn giáo trên địa bàn nhân dịp đầu xuân; động viên các tôn giáo tích cực tham gia những hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, phong trào thi đua yêu nước, xây dựng nông thôn mới...
Qua việc thực hiện đồng bộ các giải pháp trong công tác QLNN về tôn giáo, những năm qua, hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh cơ bản diễn ra ổn định, thuần túy tôn giáo, gắn với sự phát triển chung của tỉnh, tuân thủ pháp luật và thực hiện đúng phương châm hành đạo. Các vị chức sắc, chức việc, tín đồ các tôn giáo yên tâm hành đạo, luôn thể hiện đời sống và đức tin gắn bó, đồng hành cùng dân tộc; gương mẫu chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; tích cực tham gia các hoạt động nhân đạo, từ thiện xã hội, các phong trào xóa đói giảm nghèo, chung sức xây dựng nông thôn mới và hưởng ứng phong trào thi đua yêu nước. Đặc biệt trong năm 2014, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh, mục sư nhiệm chức Triệu Phúc Tiến cùng các điểm nhóm Tin lành Việt Nam (miền Bắc), các linh mục chính xứ đã tích cực vận động tín đồ đóng góp kinh phí, ngày công lao động góp phần cùng các cấp chính quyền trong việc xây dựng đường giao thông nông thôn. Mối liên hệ, tin tưởng giữa các tôn giáo với cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp ngày càng được củng cố… Với những kết quả đã đạt được, có thể khẳng định công tác QLNN về tôn giáo đã bám sát yêu cầu nhiệm vụ của tỉnh và nguyện vọng của quần chúng nhân dân, góp phần tích cực bảo đảm ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.
Trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao vai trò công tác QLNN về tôn giáo, Ban Tôn giáo tỉnh sẽ tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm: Tăng cường công tác QLNN đối với các hoạt động tôn giáo theo đúng quy định của pháp luật; đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước về tôn giáo, bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi công dân. Phối hợp chặt chẽ với UBND cấp huyện, các sở, ban, ngành liên quan kịp thời tham mưu cho UBND tỉnh giải quyết những nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của các tổ chức, chức sắc, tín đồ các tôn giáo. Thực hiện tốt chức năng là cơ quan đầu mối thường xuyên giữ mối liên hệ mật thiết với các tổ chức tôn giáo, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của chức sắc, tín đồ các tôn giáo để làm tốt công tác tham mưu với UBND tỉnh, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Tiếp tục triển khai kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về tôn giáo cho đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo, góp phần củng cố và nâng cao chất lượng đội ngũ ngang tầm với yêu cầu của công tác tôn giáo trong giai đoạn mới…
Kỷ niệm 60 năm ngày thành lập ngành QLNN về tôn giáo (2/8/1955-2/8/2015) là dịp toàn Ngành và mỗi cán bộ làm công tác này thêm tự hào về truyền thống vẻ vang của Ngành, nhìn lại chặng đường đã qua để càng thêm quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng tỉnh Thái Nguyên ngày càng giàu mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh.
Để ghi nhận những nỗ lực, đóng góp tích cực, hiệu quả trong thời gian qua, nhiều tập thể, cá nhân làm công tác QLNN về tôn giáo trên địa bàn tỉnh đã vinh dự được Bộ Nội vụ, Ban Tôn giáo Chính phủ, Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Sở Nội vụ tặng Bằng khen, Giấy khen và các danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp cơ sở, cấp tỉnh. Đặc biệt, năm 2012, Ban Tôn giáo tỉnh đã vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba. Đây là nguồn cổ vũ, động viên có ý nghĩa lớn lao đối với đội ngũ cán bộ làm công tác QLNN về tôn giáo của tỉnh.