Trong suốt chuyến hải trình ra thăm, động viên quân, dân huyện đảo Trường Sa, gần như đến đảo nào đoàn công tác của chúng tôi cũng dành thời gian thắp hương, tưởng nhớ các anh hùng, liệt sĩ đã ngã xuống để bảo vệ chủ quyền biển đảo quê hương. Nhưng có lẽ gây xúc động mạnh nhất, khiến nhiều thành viên trong đoàn không cầm được nước mắt là Lễ tưởng niệm các liệt sĩ hy sinh tại Trường Sa và nhà giàn DK1 được tổ chức trang nghiêm trên tàu KN 290 neo ở vùng biển Len Đao và khu vực Ba Kè.
16 giờ ngày 3-5-2017, tại vùng đảo Len Đao, khi mặt trời dần xuống thấp, biển Trường Sa tĩnh lặng khác thường. Mặt nước im phăng phắc, dường như không có ngọn gió nào thổi qua, điều này chưa từng xảy ra trong gần hết chuyến hải trình của chúng tôi. Trên boong tàu, khu vực sân bay rộng rãi, Chi đội Kiểm ngư số 2 điều hành tàu đã chuẩn bị từ rất sớm phông chữ, bàn thờ, vòng hoa và gần 300 bông cúc vàng. Đúng 16 giờ 30 phút tất cả các thành viên trong đoàn công tác ăn vận chỉnh tề, tập trung thành hàng ngũ ngay ngắn, nghiêm trang trước bàn thờ các liệt sĩ đã anh dũng hy sinh bảo vệ Trường Sa năm xưa. Đại tá Đỗ Tấn Hồng, Phó Chủ nhiệm Hậu cần Quân chủng Hải Quân, Trưởng đoàn công tác đại diện các đơn vị tham gia đoàn chủ trì buổi lễ tưởng niệm.
Không gian như muốn chùng xuống khi Đại tá Đỗ Tấn Hồng nghẹn ngào nhắc lại trận hải chiến quyết tử của cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam chống lại kẻ thù xâm lược để bảo vệ chủ quyền biển đảo thân yêu cách đây 29 năm. Đó là ngày 14-3-1988, trên vùng biển Cô Lin, Len Đao và Gạc Ma của ta, với ý đồ độc chiếm Biển Đông, mở rộng lãnh thổ, Trung Quốc đã huy động lực lượng tàu chiến hùng hậu, trang bị vũ khí hiện đại ngang nhiên bất chấp công lý và lẽ phải, bất ngờ tấn công bắn chìm, bắn cháy 3 tàu vận tải và đánh chiếm một số đảo đá ngầm của ta. Với ý chí quyết tâm “Bảo vệ biển đảo của Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng cao cả, là mệnh lệnh trái tim của người lính”, các lực lượng Hải quân của ta là chiến sĩ tàu vận tải và lực lượng công binh xây dựng đảo, trong tay chỉ có cuốc, xẻng, xà beng và súng bộ binh, nhưng đã mưu trí, sáng tạo, chủ động, anh dũng, kiềm chế đến mức tối đa, thực hiện nghiêm đối sách bình tĩnh, khôn khéo trong xử lý tình huống để giữ vững chủ quyền biển đảo của Tổ Quốc. Và trong cuộc chiến đấu không cân sức đó đã xuất hiện những tấm gương ngời sáng của người chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam. Dù biết có thể sẽ hy sinh, nhưng trước sự đe dọa cũng như những hành động dã man của kẻ thù, các anh không hề run sợ, quyết không lùi bước, dũng cảm, ngoan cường chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Đó là tấm gương anh dũng hy sinh của Anh hùng liệt sỹ, trung tá Trần Đức Thông, Phó Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 146; Anh hùng liệt sỹ, đại úy Vũ Phi Trừ, Thuyền trưởng tàu HQ 604… Đặc biệt nhất là tấm gương của Anh hùng liệt sỹ, thiếu úy Trần Văn Phương, Phó Chỉ huy trưởng đảo Gạc Ma. Trước sự tấn công của kẻ thù anh vẫn bình tĩnh chỉ huy bộ đội bảo vệ tàu, giữ vững lá cờ Tổ quốc trên đảo. Trước lúc hy sinh, Trần Văn Phương đã hiên ngang quấn lá cờ Tổ quốc quanh thân mình, động viên đồng đội “không được lùi bước, phải để cho máu mình tô thắm lá cờ Tổ quốc và truyền thống vinh quang của Quân chủng”.
Toàn đoàn công tác tập trung tại boong tàu thành kính tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh bảo vệ Trường Sa tại khu vực đảo Len Đao.
Cũng trong khung cảnh tương tự, tại khu vực Ba Kè (nhà giàn DK1/9), thềm lục địa phía Nam của Tổ quốc (thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), chúng tôi lại thành kính dâng hương tưởng niệm và thả hoa, bàn thờ viếng những người con ưu tú đã hy sinh bảo vệ nhà giàn trước sóng to, gió cả. Đó là sự hy sinh cao cả của cán bộ, chiến sĩ nhà giàn DK1/3 Phúc Tần, khi cơn bão số 10 có sức gió giật cấp 12 đổ bộ vào Biển Đông tháng 12-1990 tao ra sóng lớn như muốn nuốt lấy nhà giàn. Trong hiểm nguy, dưới sự chỉ huy của trung úy, Trạm trưởng Bùi Xuân Bổng, các chiến sĩ nhà giàn gia sức chống chọi với cơn bão. Song đêm đen ập xuống, bão mỗi lúc một mạnh, nhà giàn bị quật đổ cuốn trôi cả 8 cán bộ, chiến sĩ xuống biển, trong đó có 3 đồng chí đã anh dũng hy sinh. Đó là sự hy sinh cao cả của Anh hùng liệt sĩ, đại úy Vũ Quang Chương - Trạm trưởng và 8 cán bộ chiến sĩ nhà giàn DK1/16 Phúc Nguyên, trước sự hung giữ của cơn bão số 8 năm 1998. Khu nhà giàn bị nghiêng lắc, rung chấn dữ dội, bằng tinh thần quả cảm, các cán bộ, chiến sĩ hải quân vẫn kiên trì bám trụ, giữ vững thông tin với Sở Chỉ huy bình tĩnh, kiên cường chống chọi. Nhưng sức người có hạn, nhà giàn bị đổ và cuốn đi 9 cán bộ, chiến sĩ. Mặc dù lực lượng cứu hộ đã làm hết sức mình, nhưng có 3 đồng chí đã mãi mãi nằm lại nơi biển khơi. Và còn nhiều tấm gương anh dũng hy sinh khác của cán bộ, chiến sĩ Hải quân trong quá trình bảo vệ nhà giàn, bảo vệ vùng biển phía Nam Tổ quốc.
Tưởng niệm các anh sau mấy thập kỷ diễn ra cuộc chiến đấu giữ đảo, giữ biển Trường Sa và bảo vệ nhà giàn, nhiều người trong đoàn chúng tôi đã rơi lệ. Chị Đào Thị Ngọc Dung, Phó Chủ tịch Công đoàn ngành Y tế Việt Nam vừa lau nước mắt vừa xúc động: Nghe lại những tấm gương anh dũng hy sinh của Hải quân ta mà thấy thương các anh vô cùng. Được biết, còn nhiều cán bộ, chiến sỹ của ta vẫn nằm lại biển khơi dù Đảng, Nhà nước, Quân đội ta đã cố gắng hết sức để đưa các anh về với hơi ấm đất liền. Các anh mãi mãi nằm xuống nhưng ý chí quật cường của các anh đã trở thành tượng đài bất tử. Bày tỏ cảm xúc của mình, đồng chí Hoàng Anh Trung, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thái Nguyên nghẹn ngào: Máu của các anh đã hòa cùng biển mặn, nhắc nhở thế hệ muôn đời sau nhớ về tinh thần quyết tử để bảo vệ chủ quyền Tổ Quốc. Tôi tin tưởng rằng, các anh yên nghỉ an lòng trong bóng hình sóng nước, phù hộ cho thế hệ hôm nay và mai sau mài sắc ý chí quyết tâm mãi giữ vững Trường Sa và giữ yên biển trời thiêng liêng của Tổ Quốc. Đại diện cho lực lượng Hải quân tham gia lễ tưởng niệm, trung tá Vũ Anh Tuấn, Phó trưởng Phòng cán bộ Quân chủng Hải quân bày tỏ: Chúng tôi xin nguyện mãi mãi tiếp bước các anh, xứng đáng với niềm tin và lý tưởng của thế hệ đi trước, quyết hiến dâng cả đời mình để bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền biển đảo quê hương. Mong anh linh các anh chứng giám, tiếp thêm sức mạnh.
Thả vòng hoa và bàn thờ viếng các anh hùng liệt sĩ tại khu vực Ba Kè (Nhà giàn DK1/9) - thềm lục địa phía Nam của Tổ quốc.
Trong những giờ phút thiêng liêng, xúc động ấy, với lòng thành kính và niềm tiếc thương, các thành viên trong đoàn công tác đã thực hiện nghi thức thắp hương tưởng nhớ và thả vòng hoa, bàn thờ cùng nhiều bông cúc vàng xuống biển để viếng các anh. Hình ảnh trang nghiêm và linh thiêng đó thực sự để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi thành viên trong đoàn. Nghi lễ hoàn thành cũng là thời điểm mặt trời đã khuất hẳn dưới lòng biển mênh mông. Trong khung cảnh đó, không ai bảo ai, trong tâm mỗi người đều hướng về các anh với lòng kính trọng, biết ơn sâu sắc nhất. Ai cũng tự nhủ sẽ góp một phần sức lực của mình để cùng lực lượng Hải quân nhân dân Việt Nam bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ Quốc, xứng đáng với sự hy sinh cao cả của các anh.
