Việt Nam đảm nhận thành công cương vị Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc tháng 1/2020

Tháng 2/2020 Bỉ là nước thành viên tiếp theo đảm nhận cương vị Chủ tịch HĐBA. Ngoài các nội dung thảo luận định kỳ, dự kiến trong tháng 2/2020, Bỉ sẽ tập trung các vấn đề liên quan trẻ em trong xung đột vũ trang, công lý trong giai đoạn chuyển đổi (transitional justice) và hợp tác UN-EU.

Ngày 31/01/2020 tại New York, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại LHQ đã chủ trì phiên họp tổng kết các hoạt động trên cương vị Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA) tháng 1 năm 2020, mở đầu nhiệm kỳ thành viên không thường trực HĐBA 2020-2021 của Việt Nam. Phiên họp tổng kết thu hút hơn 100 đại diện quốc gia thành viên, quan sát viên LHQ tham dự, trong đó có 23 đại sứ, trưởng phái đoàn.

Đảm nhận nhiệm vụ Chủ tịch HĐBA ngay tháng mở đầu năm kỷ niệm 75 năm thực hiện Hiến chương Liên hợp quốc, Việt Nam đã lựa chọn chủ đề ưu tiên trong tháng là thúc đẩy tuân thủ Hiến chương LHQ để duy trì hòa bình và an ninh quốc tế. Sáng kiến được đưa ra nhằm góp phần thúc đẩy tuân thủ luật pháp quốc tế, Hiến chương LHQ và tái khẳng định tầm quan trọng của hợp tác đa phương trong duy trì hoà bình và an ninh quốc tế. Do mang tính thời sự và đáp ứng đúng mong muốn của cộng đồng quốc tế, phiên thảo luận mở do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh chủ trì về chủ đề này thu hút 111 lượt phát biểu, số lượng tham gia cao nhất trong lịch sử các phiên thảo luận mở của LHQ, trong đó có phát biểu của Tổng thư ký LHQ và 109 quốc gia thành viên, quan sát viên của LHQ.

Sáng kiến thứ hai của Việt Nam trong tháng Chủ tịch HĐBA là tổ chức lần đầu tiên tại HĐBA một cuộc họp về thúc đẩy hợp tác giữa LHQ và ASEAN. Cuộc họp là cơ hội để nâng cao sự hiểu biết của HĐBA nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung về vai trò của ASEAN trong khu vực và thảo luận các nội dung có thể tăng cường hợp tác hơn nữa giữa UN và ASEAN. Việt Nam khẳng định, trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 và thành viên không thường trực HĐBA, sẽ nỗ lực tiếp tục thúc đẩy hợp tác toàn diện, hiệu quả giữa hai tổ chức, tập trung các lĩnh vực ưu tiên như giải quyết hoà bình các tranh chấp, ngoại giao phòng ngừa, giải trừ quân bị, gìn giữ hòa bình, chống khủng bố, hợp tác biển, an ninh hàng hải. Nhân dịp này, Việt Nam đề xuất tổ chức đối thoại cấp cao ASEAN-LHQ về phát triển bền vững dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN-LHQ sẽ diễn ra tại Việt Nam vào tháng 10/2020.

Tổng kết tháng Việt Nam là Chủ tịch, HĐBA đã tổ chức 30 hoạt động chính thức, trong đó có 2 cuộc thảo luận mở, 8 cuộc họp nghe báo cáo và 4 cuộc họp thông qua nghị quyết.

Ngoài các đề xuất nêu trên, trong tháng Việt Nam làm Chủ tịch, HĐBA đã phản ứng rất kịp thời trước những vấn đề nảy sinh, đe dọa hòa bình và an ninh quốc tế, trong đó có những vấn đề nổi lên như Syria, Libya, tiến trình hòa bình Trung Đông, Yemen, Tây Phi, Mali, Cộng hòa Trung Phi, Síp, Colombia, Nam Sudan, CHDC Công-gô… Ta đã đáp ứng tất cả các sáng kiến và đề nghị của các nước, vận dụng sáng tạo các luật lệ, thông lệ của Hội đồng, thúc đẩy việc xây dựng đồng thuận đề Hội đồng để ra được các quyết định kịp thời.

Tổng kết tháng Việt Nam là Chủ tịch, HĐBA đã tổ chức 30 hoạt động chính thức, trong đó có 2 cuộc thảo luận mở, 8 cuộc họp nghe báo cáo và 4 cuộc họp thông qua nghị quyết được phát trực tiếp trên hệ thống thông tấn của LHQ. Với tư cách Chủ tịch, ta cũng đã tổ chức một buổi họp báo quốc tế và nhiều cuộc họp thông tin về hoạt động của HĐBA cho các nước thành viên, quan sát viên của LHQ, các tổ chức phi chính phủ và các đối tượng quan tâm khác. HĐBA đã thông qua 13 quyết định, bao gồm 4 nghị quyết và 1 quyết định về việc gia hạn các phái bộ, lực lượng và cơ chế LHQ, 1 tuyên bố của Chủ tịch, 5 tuyên bố báo chí và 2 thông tin báo chí. Đây là số lượng quyết định nhiều nhất trong một tháng làm việc của HĐBA trong nhiều năm gần đây.

Phát biểu tại phiên họp tổng kết, đại diện các nước cho rằng việc đảm nhiệm vị trí Chủ tịch ngay trong tháng đầu tiên trở thành thành viên HĐBA là thách thức rất lớn, chúc mừng Việt Nam đã hoàn thành tốt nhiệm vụ này, đánh giá hai sự kiện về thúc đẩy tuân thủ Hiến chương LHQ và hợp tác UN-ASEAN là những dấu ấn quan trọng trong hoạt động của HĐBA. Nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam đã xây dựng chương trình nghị sự hợp lý, xử lý linh hoạt các vấn đề phức tạp nảy sinh, ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc cung cấp thường xuyên, trong chức trách của Chủ tịch, thông tin về công việc của HĐBA cho các nước không phải thành viên HĐBA, cho các tổ chức phi chính phủ và báo chí. Một số ý kiến thể hiện mong muốn HĐBA đoàn kết hơn trong giải quyết các thách thức lớn đối với hoà bình và an ninh quốc tế, và các vấn đề cấp thiết mang tính nhân đạo. Nhiều ý kiến cũng đề nghị HĐBA cải tiến phương thức làm việc hiệu quả hơn, đáp ứng kịp thời các vấn đề cấp bách phát sinh.

Trước đó, ngày 30/1/2020, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại LHQ đã tổ chức buổi chiêu đãi kết thúc tháng Chủ tịch, cảm ơn các nước thành viên HĐBA, Ban thư ký LHQ, các quốc gia thành viên, quan sát viên LHQ và các bạn bè quốc tế đã hỗ trợ Việt Nam đảm nhiệm thành công tháng Chủ tịch. Buổi chiêu đãi thu hút hơn 200 đại biểu, trong đó có 37 đại sứ tới dự và chúc mừng Việt Nam.

HĐBA gồm 15 thành viên: 5 thành viên thường trực (Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh và Mỹ) và 10 thành viên không thường trực có nhiệm kỳ 2 năm do Đại hội đồng LHQ bầu. 10 ghế không thường trực HĐBA được phân theo khu vực địa lý (hiện nay là Estonia, Bỉ, CH Dominica, Đức, Indonesia, Niger, Saint Vincent&Grenadines, Nam Phi, Tunisia và Việt Nam).